Tekst: Laurence Theunissen
Deniz Tek, Radio Birdman en nog een heleboel meer
Ergens in 1986 kwam bij het VPRO radioprogramma ‘De Wilde Wereld’ het nummer Born Out of Time voorbij van de voor mij (zal toen zo’n 18/19 jaar geweest zijn) destijds volkomen onbekende band the New Christs. Werd vrijwel direct weggeblazen door deze song, zozeer zelfs dat het nu ruim 35 jaar later nog steeds op de eerste plaats staat in mijn lijst van beste nummers aller tijden. De song reikte destijds ook nog tot de niet onverdienstelijke 32ste plaats in de VPRO’s Song van het Jaarlijst top 100.
Dit moet ik hebben dacht ik, maar zo eenvoudig was dat niet want ik stuitte al snel op een aantal problemen. Ten eerste was mijn budget toen vrij beperkt en ook hadden the New Christs op dat moment nog geen album uitgebracht waarop de track was terug te vinden. Dus was ik aangewezen op een (maxi)single, maar die waren, vooral als ze niet in de hitlijsten waren terug te vinden, hier erg moeilijk verkrijgbaar. Dat euvel werd uiteindelijk opgelost doordat de zus van mijn toenmalige vriendin al een flink aantal jaren in Australië (daar kwamen the New Christs namelijk vandaan) woonde en via wat aandringen van mijn kant werd zij opgezadeld met de taak om die single daar voor mij te gaan zoeken en mocht ze hem vinden (iets waar ik toch wel van uitging) direct naar Nederland te sturen. Tot mijn grote vreugde was ik een aantal weken later de bezitter van een 2x7’ van the New Christs met daarop naast het geweldige Born Out of Time drie andere ijzersterke songs te weten, Like A Curse, Sun God en No Next Time.
Een jaar later zag ik het viertal uit Sydney in Tivoli, Utrecht ook live, en inmiddels had ik ook flink wat research gedaan wat betreft de geschiedenis van the New Christs. Erg lang en omvangrijk was die niet. Ze waren opgericht in 1981, en in de daaropvolgende jaren waren ze niet veel verder gekomen dan een aantal singles. Een stuk interessanter was het feit dat zanger Rob Younger daarvoor lid was van de eveneens uit Sydney afkomstige formatie Radio Birdman. Zij werden midden jaren zeventig, samen met the Saints uit Brisbane gezien als de pioniers van de Australische punkrockscene. Helemaal accuraat was dat overigens niet, want de sound van the Birdman neigde meer naar het protopunkgeluid wat bands als the Stooges en MC5, eind jaren zestig in en rondom Detroit, Michigan voortbrachten. Een grappig detail daarbij is nog dat Radio Birdman ook hun naam aan the Stooges te danken hadden. Die kwam namelijk uit de tekst van het liedje 1970 van hun tweede album Funhouse. Alleen hadden ze het niet helemaal goed verstaan, de originele zinnen waren namelijk: ‘Out of My Mind on Saturday Night, 1970 Rollin’ in Sight, Radio Burnin’ Up Above, Beautiful Baby Feed My Love’. Radio Burnin’ werd zodoende Radio Birdman en dus is de bandnaam in feite niet meer dan een eenvoudige vergissing.
Hun muzikale sound was echter geen vergissing, met hun geluid van harde en tegelijkertijd melodieuze, intense (garage/gitaar)rock behoorden ze (samen met Hüsker Dü) vrijwel meteen tot één van mijn favoriete bands. Maar ook hier was het weer lastig om aan plaatmateriaal te komen. Tijdens mijn zoektocht die me bracht bij nu legendarische platenzaken als Sounds (Venlo), Boudisque (Amsterdam) en Bullit (Eindhoven) kreeg ik steeds nul op mijn rekest. Tot een heugelijke dag in 1988 dan, toen stuitte ik in Venlo op de box ‘Under the Ashes’ en werd ik met slechts één enkele aanschaf de eigenaar van het complete oeuvre van Radio Birdman. Het materiaal stamde uit de periode 1974-1978 en bevatte twee versies, een Australische en een ‘Overseas’ versie van hun debuutalbum Radios Appear, hun tweede en voorlopig laatste plaat Living Eyes, de beide EP’s More Fun en Burn My Eye, de single Aloha Steve & Danno plus nog een live album van de gelegenheidsformatie New Race en een badge met het logo van de band. Dit brengt me bij Deniz Tek, de persoon waar dit stukje tekst in feite een eerbetoon aan is. Niet alleen omdat hij de mede-oprichter (met Rob Younger), uitstekende gitarist en voornaamste songschrijver van Radio Birdman is. Maar ook zeker omdat ik het vermelden van veel van al zijn andere activiteiten en omzwervingen de moeite waard vind. Ben ook zelden iemand tegen gekomen met zo’n kleurrijk, interessant en veelzijdig leven.
Allereerst was Deniz Tek niet afkomstig van “Down Under’ maar uit Ann Arbor, Michigan, USA (1952). Zijn moeder was Amerikaans en zijn vader, hoogleraar aan de Universiteit van Michigan, kwam uit Turkije. In Ann Arbor kwam Deniz eind zestiger jaren in aanraking met de harde punkrock van the Stooges, the Rationals en MC5, die allemaal opereerden vanuit het nabijgelegen Detroit. Die sound sprak Tek zo aan dat hij, naast zijn onlangs gestarte medicijnenstudie de gitaar oppakte en zijn eerste muzikale stappen zette. Nog niet al te serieus, en voordat er iets noemenswaardig uit voortkwam vertrok hij uit de Verenigde Staten om zijn vervolg studie te gaan beginnen aan de New South Wales University in Sydney, Australië. In 1967, tijdens een sabbatical van zijn vader, had hij al een jaar doorgebracht in Australië en dat was hem uitermate goed bevallen. Toen hij zich daar na verloop van tijd gesetteld had werden ook de muzikale aspiraties weer in gang gezet, en na een periode deel te hebben uitgemaakt van de groep TV Jones (waar hij werd ontslagen vanwege zijn non-commerciële instelling) werd in 1974, samen met vriend en huisgenoot Radio Birdman opgericht. De band bouwde al snel een gedegen livereputatie op, maar een doorbraak bleef uiteindelijk uit. Waarschijnlijk door het verkeerde tijd, verkeerde plaats moment. Wel waren ze van essentiële invloed op de opkomst en ontwikkeling van de landelijke alternatieve gitaarrock. En ook daarbuiten waren ze zeker van invloed, aangezien bands als the Hellacopters, Teengenerate, New Bomb Turks en the Candysnatchers songs van Radio Birdman in hun repertoire opnamen.
Tijdens het opnemen van het tweede (en laatste) album, in een studio in Wales, viel de Radio Birdman uit elkaar. Hierdoor werd Living Eyes pas drie jaar later, in 1981, uitgebracht. Hun debuutalbum heeft overigens nog een leuke, Nederlandse connectie. Het nummer The Man With the Golden Helmet gaat immers over het gelijknamige schilderij van Rembrandt van Rijn. En als we het dan toch over kunst hebben: Tek was tevens de ontwerper van het befaamde logo van Radio Birdman. Na het (voorlopige) einde van de band begon Deniz Tek (onder andere) de formatie the Visitors. Die waren weliswaar geen al te lang leven beschoren maar brachten wel een erg sterk titelloos debuut album voort waarvan het nummer Living World wat mij betreft een klassieker mag worden genoemd.
In de jaren tachtig pendelde Deniz Tek op en neer tussen de Verenigde Staten en Australië, hij had zijn studie medicijnen succesvol afgerond, was een volledig gediplomeerde ER Doctor en was vervolgens begonnen aan een opleiding tot Flight surgeon/piloot. Hij werd ten gevolge daarvan gestationeerd op de Airforce basis Malmström in Montana. Daar kreeg hij na verloop van tijd de bijnaam Iceman, en in die hoedanigheid werd ie een tijd later opgemerkt door de research crew van de toen (ergens in 84/85) in ontwikkeling zijnde film Top Gun. En kennelijk maakte Tek indruk bij de filmmakers want zijn ontmoeting(en) met de crew resulteerde er tenslotte in dat het karakter Iceman in de film (een rol van Val Kilmer) was gebaseerd op de persoon Deniz Tek. Niet vreemd dus dat Top Gun vervolgens een grote kaskraker werd.
In deze periode stonden zijn muzikale activiteiten op een laag pitje, maar een paar jaar eerder toen hij voor het eerst weer, vanwege zijn opleiding naar de V.S. terugkeerde, kwam hij ook weer in contact met zijn vrienden/bekenden uit de Detroit scene. Die herstelde vriendschappen monde na een tijd uit in het éénmalige project New Race. De band bestond uit drie Radio Birdman leden (Rob Younger, Warwick Gilbert en natuurlijk Deniz Tek), MC5-drummer Denis Thompson en de gitarist van the Stooges, Ron Asheton. Zij toerden in 1981 langs de oostkust van Australië waarbij ze, naast een ijzersterk nieuw nummer, Columbia, nummers van al hun voormalige bands speelden. Het resultaat van die toer is te horen op het uitstekende live-album the First and the Last dat in 1982 uitkwam.
In de rest van de tachtiger jaren komt de gitaar nog maar zelden te voorschijn, Tek is fulltime arts en piloot en heeft daar z’n handen vol aan. In het begin van de jaren negentig komt er sporadisch wat solo materiaal uit maar pas in januari 1996 gaat de voet pas echt weer op het gitaarpedaal als Radio Birdman in de originele line-up wordt heropgericht. Dat begint met een incidentele toer, dat incidenteel wordt frequent en in 2006 is er zelfs een nieuw album, Zeno Beach, waarop ze laten horen nog steeds relevant te zijn. Vervolgens komen ze ook steeds vaker naar Europa en op zaterdag 23 september 2006 zie ik ze dan voor het eerst op het Zuid bij Zuidwest festival in 013, Tilburg. Tien jaar later kom ik ze weer tegen op het Sjock festival waar ze nog steeds een prima indruk achterlaten.
Deniz Tek bereikt zo langzamerhand de pensioengerechtigde leeftijd en vestigt zich op Hawaï, waar hij ditmaal als koffiebrander opnieuw naam weet te maken. Muzikaal zijn we echter nog lang niet van hem af, afgelopen maand bracht hij zijn zoveelste solo album Long Before Day uit en ook treedt hij nog zo’n vijftig keer per jaar op. Bezoek de website deniztek.com voor de overige 80% van zijn wapenfeiten en kijk ondertussen de prachtige docu ‘Descent into the Maelstrom’ (2017) over Radio Birdman.
