Aestrid

Voorzichtig met een aardappelschilmesje een nieuwe plaat uit de krimpfolie verlossen, vervolgens de vinylschijf uit de papieren binnenhoes laten glijden, op de hand die haar behoedzaam op de speler legt en de naald in stelling brengt: het heeft trekken van een ritueel. De eerste tonen klinken en meteen begint de vorming van een oordeel, dat hierna steeds van gedaante zal veranderen. Bij het uitpakken, bekijken en beluisteren van Youth Care, de nieuwe plaat van de Utrechtse band Aestrid, nam het ritueel een ongekende wending. Meteen spanden de plaattitel, het artwork op de hoes en de muziek samen om me mee te nemen naar iets wat ik niet ken, maar wel meen te herkennen. Is het een plek? Wat gebeurt hier? Oprichter, gitarist en songschrijver Bo Menning treinde naar Den Bosch om hierover met me te praten.

“Ik ben heel graag van huis,” zegt Bo, die opgroeide in Soest. “Als tiener ging ik vaak naar Schiphol. Gewoon, om op te gaan in de drukte.” We zitten aan een tafeltje van café In de Kleine Werelt, hartje stad aan de Markt, waar dan ook een markt gaande is. Op de achtergrond is die typische gedempte drukte hoorbaar, een geruststellende ruis als je focus bij iets anders is, een betekenisvol klankenspel als je jezelf op de ruis concentreert. “Die ruis spreekt me heel erg aan.” Ik maak de vergelijking met de schitterende soundscape-achtige stukken op Youth Care en zeg dat de ‘ruis’ daarin dieper is, meer onderin, een lage dreigende drone. Bo steekt een vinger op om me op de marktruis te wijzen. “Die lage dreiging zit hier ook in.” Ik concentreer me; hij heeft gelijk.

Een halfuur eerder maakten we kennis nabij de roltrappen van Den Bosch Centraal. Elke nieuwe ontmoeting heeft iets spannends. Deze ook, maar de spanning is vrijwel meteen weg. Pas veel later meen ik dat te begrijpen: Bo absorbeert spanning, dempt de mijne door die in zich op te nemen. Hier aan het tafeltje zie ik de lading van zowel zijn als mijn woorden als emotie verschijnen op zijn gezicht, met uitzondering van zijn ogen, die kalm blijven. Zijn gezicht beweegt van binnenuit mee op wat er gezegd wordt, niets ontsnapt hem, hij staat in direct contact. Ik voel me op mijn gemak en dat blijkt nodig. We praten over Youth Care en de dingen daaromheen die veelal uitlopen in korte anekdotes over de decennialange terreur van zijn vader waaronder hij thuis in Soest leed. Pijn, nachtmerries, wanhoop, angst, broeden op zelfmoord, pogen, overlevingsstrategieën (Schiphol): daar zit ik dan met een goeie jeugd op zak. Daags na Den Bosch stuurt Bo me de liedteksten. De anekdotes aan het tafeltje van De Kleine Werelt vallen op hun plek. “Het zat altijd al in mijn muziek, maar op deze plaat heb ik het niet cryptisch verpakt.” In het licht van mijn jeugd kan ik Bo’s misère niet herkend hebben. Bij de eerste luisterbeurt van Youth Care hoorde ik slechts tekstflarden, meestal losse woorden. De tekst kwam nog niet ten volle bij me binnen, dus daarin kan de herkenning, waarover ik het eerder had, niet liggen. Maar wat was het dan wel?

Youth Care is een audiovisuele plaat in de zin dat het visuele uit de audio voortkomt. Het is een beeldende, waarschijnlijk verbeeldende plaat. Dat komt door het klankspectrum – dat, soms hees en ijl, behoorlijk unheimisch kan uitpakken –, door de montage, door de vormgeving van de nummers en door de zeer gevarieerde inzet van tekst en zang. De plaat heeft geen stereotypische stiltes tussen nummers, alles lijkt in elkaar over te vloeien, laag over laag – ik vind het een ontzettend knap gemaakte plaat. Maar ook binnen liedjes vloeit het. Luister naar de eerste anderhalve minuut van Mirror Maze. De tekst daarin is doorlopend geschreven, terwijl het eerste paar zinnen in een totaal andere vormgeving is verpakt. Luister ook hoe de gesproken teksten in die schitterende soundscape-achtige stukken naadloos overgaan in andere nummers. Wie Bo’s split-ep met Immen kent, weet dat hij daarop al bezig was met soundscapes en field recorded spoken word. Op aandringen van bandlid Jurriaan deed Bo de gesproken passages in de soundscapes op Youth Care zelf (en geheel overtuigend). Ik onderga de plaat als een film. Elke film speelt zich af op een plek. Die plek hoeft niet werkelijk te bestaan – denk aan de plek die Spike Jonze creëerde in zijn speelfilm Her. De plek nestelt zich via het geprojecteerde in mijn hoofd. Dat is de plek, de plek die intersubjectiviteit aannemelijk maakt, de plek die geesten koppelt. Dat is de plek die Bo, Ray en Jurriaan hebben gecreëerd. Ze delen een traumatische jeugd. Dit driemanschap lenigt de nood met schoonheid van het huiveringwekkende soort.

“Je moet heel diep gaan om iets te maken. [marktruis klinkt] Dat de stad van bovenaf over je heen klapt.”

Stel je voor: je verlaat een museum en neemt, nog onder de indruk van wat je zag, weer deel aan het leven erbuiten dat weinig verrassend gewoon door blijkt te zijn gegaan. Je laat het dagelijkse gedoe op je inwerken en merkt dat er toch iets is veranderd. Francis Bacon heeft de tronies van voorbijgangers bewerkt, Vladimir Tatlin heeft gebouwen op scherp gezet. Ik vraag Bo of het nummer Dream House een huis beschrijft waar dromen mogelijk is. Het blijkt een droomhuis, een huis waarvan je droomt, een ideaal, een thuis, zoals dat ene huis in Canada, waarnaar hij in een bus op weg was, reikhalzend, zijn hoofd naar opzij draaide en in het magistrale landschap de schim zag opdoemen. De schim, de dreigende drone.

“De lente als verlossing. [marktruis klinkt] Het bos is veilig, de dennen, de wind erdoor.”

Bij het afscheid op Den Bosch Centraal geeft Bo me een koker met promotiedrukwerk voor de nieuwe plaat. Thuis bekijk ik de inhoud: drie posters en een heleboel stickers. Op een poster staat een tekening van een dennenbos in een duinlandschap. Joost Stokhof maakte de tekening alsook die voor de hoes. Tekeningen als snapshots, uitgebeende Polaroids in zwart-wit. Onder de tekening op de poster de tekst: ‘Yeah, this is the spot. We used to hang out here a lot.’